Η φρουκτόζη ή οπωροσάκχαρο ή λαιβουλόζη είναι μία οργανική ένωση που ανήκει στην ομάδα των υδατανθράκων γνωστών και ως μονοσακχαρίτες. Πρόκειται για ένα φυσικό σάκχαρο που συναντάται στα φρούτα. κετο-ενολ-αλδο ή κέτονο-ένολο-άλδονο ταυτομέρεια

Η φρουκτόζη θεωρείται ο γλυκύτερος μονοσακχαρίτης που βρίσκεται ελεύθερος στη φύση και συνηθέστερα να συνοδεύει τη γλυκόζη στα σταφύλια και άλλα φρούτα εξ ου και το όνομα οπωροσάκχαρο. Επίσης απαντάται σε διάφορα λαχανικά καθώς και σε σιρόπια. Η φρουκτόζη μαζί με τη γλυκόζη αποτελούν τα συστατικά του δισακχαρίτη σακχαρόζης, της κοινής επιτραπέζιας ζάχαρης, καθώς επίσης και πολυσακχαριτών, όπως π.χ. της ινουλίνης.

Βιοχημεία

Τα φωσφορικά παράγωγα της φρουκτόζης όπως η 1-φωσφορική φρουκτόζη και 1,6- διφωσφορική φρουκτόζη κρίνονται πολύ σημαντικά στο μεταβολισμό των υδατανθράκων. Η φρουκτόζη θεωρείται ότι είναι άτυπη κετόζη επειδή δεν ενεργεί ως ανάγον σάκχαρο στο τεστ του Φήλιγκ. Ο χημικός τύπος της φρουκτόζης είναι C₆H₁₂O₆, εκ της οποίας και είναι γνωστοί δύο οπτικοί αντίποδες, η D-φουρανόζη και η L-φουρανόζη, (πολλοί τις αποκαλούν ομοίως με τα ίδια γράμματα και ως φρουκτόζες). Ο πρώτος από τους δύο αντίποδες, που είναι και αριστερόστροφος, η D-φουρανόζη, γνωστή και ως λαιβουλόζη, είναι η μορφή που απαντάται ελεύθερη στη φύση, ουσιαστικά με τη μορφή της φουρανόζης (ή φρουκτοφουρανόζης).

O μεταβολισμός της φρουκτόζης γίνεται στο ήπαρ σε γλυκόζη ή πιο συχνά σε κάποιο προϊόν του μεταβολισμού της γλυκόζης και συντελεί στο σχηματισμό του γλυκογόνου. Στο ήπαρ με την παρουσία του ενζύμου φρουκτοκινάση ή φωσφοφρουκτοκινάση, μετατρέπεται σε φωσφορική-1-φρουκτόζη η οποία στη συνέχεια διασπάται σε γλυκεραλδεΰδη και διυδροξυ-ακετόνη, αυτές είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν από τους ιστούς ως πηγή ενέργειας. Η φρουκτόζη απορροφάται από το έντερο με πιο αργό ρυθμό από αυτό της γλυκόζης αλλά καταβολίζεται με γρηγορότερο ρυθμό.

Ο μεταβολισμός της φρουκτόζης δεν εξαρτάται από την ινσουλίνη και έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα που είναι ευαίσθητα στη γλυκόζη. Αξιόλογες ποσότητες φρουκτόζης περιέχουν τα φρούτα, το μέλι και είναι συστατικό της ζάχαρης και άλλων πιο σύνθετων